چه عواملی در تاخیر رشد زبانی کودکان موثر هستند؟

ودیعه سبحان‌ نسب آسیب‌شناس گفتار و زبان درگفت‌وگو با ایسنا، در رابطه با عوامل موثر در تاخیر رشد زبانی، با اشاره به اصطلاح اختلال تکاملی زبان یا DLD؛ (Developmental Learning Disorder)، عنوان کرد: اختلاع رشدی زبان انواع مختلفی؛ گاها این اختلال رشدی زبان همراه و به عنوان مشخصه ثانویه یک اختلال رشدی دیگر است به عنوان مثال فردی که دچار کم توانی ذهنی است و همین مسئله سبب شده تاخیر رشد زبانی را هم داشته باشد یا کودکی دچار اوتیسم است و این اختلال طیف اوتیسم زمینه ساز شده برای اینکه مهارت‌های اجتماعی و کلامی‌اش هم تاخیر داشته باشد.

وی ادامه داد: دسته دیگری که به عنوان اختلالات رشدی زبان تعریف می‌شود، دسته‌ای است که علت مشخصی ندارد؛ به این معنا که تحقیقات مختلفی که در این زمینه صورت گرفته است نمی توانند بگویند دقیقا کدام ژن و فاکتور عصبی و یا کدام بخش عصبی مغز ممکن است علت آسیب یا تفاوت با افراد نرمال شده است.

این آسیب‌شناس گفتار و زبان تصریح کرد: دسته سوم کودکان دارای اختلال رشدی زبان هستند، کودکان با اختلالات رشدی زبان اولیه هستند که به سن مدرسه رسیدند اما در زمینه سوادآموزی با مشکل مواجه هستند.

سبحانی نسب افزود: مطالعات انجام شده در رابطه با علل موثر در تاخیر رشد زبانی ثابت کرده است بین گروهی از کودکان که این اختلالات را دارند و گروهی که این اختلالات را ندارند تفاوت معناداری در ساختارهای مغزی آن‌ها وجود دارد به این معنا که یکسری از ساختارهای مغزی در حقیقت میزان فعالیت‌شان کاهش پیدا کرده و یا ساختار مغزشان متفاوت است.

وی اضافه کرد: علاوه بر این ژن‌هایی به عنوان ژن‌های اثرگذار بر رشد گفتار در نظر گرفته شده‌اند که در این کودکان متفاوت با کودکان با رشد نرمال است؛ در کنار تمام این عوامل بیولوژیک، عوامل محیطی هم در رشد زبانی کودک اثرگذار است.

این آسیب‌شناس گفتار و زبان تاکید کرد: بر اساس تحقیقات انجام شده بدون شک شرایط محیطی بر اختلال رشد زبانی اثرگذار است؛ محیط از قبیل تحصیلات و میزان آگاهی افرادی که با کودک در تعامل هستند و غنی بودن محیط به لحاظ تجربیات حسی و اجتماعی و زبانی که متناسب با رشد کودک باشد یا آموزش متناسب با سطح کودک همه از عوامل اثرگذار بر رشد کلامی کودکان هستند.

نقش موثر والدین در درمان اختلالات زبانی کودکان

سبحانی نسب اظهار کرد: امروزه در جهان ما شاهد این هستیم که رویکردهای تیمی برای درمان مطرح هستند به این معنا که متخصصینی که در زمینه‌های اختلال رشدی مختلف در حال ارائه خدمات به مراجعین هستند همه با هم در یک سمت و سو و در ارتباط هستند تا بهترین ارزیابی و بهترین برنامه‌ریزی برای درمان صورت بگیرد؛ لذا هیچ کدام به صورت جداگانه و مستقل برنامه‌های درمانی را پیگیری نمی‌کنند.

وی یادآور شد: در این رویکرد کارآمد در درمان اختلالات مختلف چه در زمینه زبانی، کلامی و چه حیطه‌های دیگر می‌دانیم که خانواده هم به عنوان یک عضو از این تیم شناخته می‌شود؛ خانواده عضوی موثر و بسیار پررنگ در زمینه‌های مختلف ارزیابی و روند درمان است.

این آسیب‌شناس گفتار و زبان با بیان اینکه خانواده نقش کلیدی در روند مصاحبه و تاریخچه‌گیری و یا در برنامه‌ریزی و اولویت‌های درمانی دارد، گفت: با توجه به شناختی که والدین از کودک دارد و با توجه به روابط نزدیکی که مراجع با خانواده و والدین دارد نقش آن‌ها در تعیین اهداف درمانی بسیار اثرگذار است.

سبحانی نسب، عنوان کرد: در پیگیری درمان امروزه شاهد این هستیم که در بیشتر مداخلات درمانی تاکید می‌کنند که فرد یا افرادی به عنوان مراقب مسئولیت پیگیری درمان را در منزل داشته باشند به این معنا که بسیاری از درمان‌ها به ویژه در مورد کودکان نیاز به تعمیم به محیط‌های اجتماعی و ارتباطی دارد و خانواده می‌تواند نقش کلیدی در این زمینه ایفا کند؛ به علاوه حمایت‌های عاطفی و روانی که خانواده و والدین کودکان دارای اختلال یا تاخیر رشدی می‌توانند از آن‌ها داشته باشند کمتر قابل جایگزین شدن است.